Osseointegracja to rewolucyjna technologia dla osób po amputacji. Termin amputacja odnosi się do utraty całości lub części kończyny. Może wystąpić w wyniku urazu lub zaplanowanej operacji z innych powodów chorobowych. Większość zabiegów wykonywana jest w celu leczenia powikłań wynikających z choroby naczyń obwodowych (PVD) lub cukrzycy. Kolejną najczęstszą przyczyną amputacji są urazy w wyniku wypadków komunikacyjnych i ran wojennych. Rzadziej pacjenci poddawani są amputacji w celu leczenia guza kończyny, infekcji lub wrodzonej choroby.

Protezy kończyn dolnych osadzane w leju są obecnie standardową metodą zaopatrzenia pacjentów z utratą kończyny. Chociaż poczyniono znaczne postępy w technologii protetycznej, dopasowanie gniazda pozostaje wyzwaniem i często stanowi jeden z najtrudniejszych aspektów procesu fizjoterapii. Osiągnięcie optymalnego dopasowania protezy po amputacji ręki czy nogi bez punktów nacisku, odpowiednia elastyczność w porównaniu ze sztywnością i trwałością pozostają nieuchwytne dla dużego odsetka pacjentów. Pomimo ciągłych badań nad technologiami lejów i wkładek nowoczesne gniazdo pozostaje głównym powodem, dla którego wiele osób po amputacji nie może poprawić mobilności, niezależności i jakości życia.

Osseointegracja to rewolucyjna technologia dla osób po amputacji kończyny górnej lub dolnej, oferująca realne rozwiązanie dla pacjentów mających problemy z tradycyjną protezą mocowaną poprzez lej. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod, protezy kończyn górnych osseointegracyjne mocowane są bezpośrednio do kości, dlatego przywraca mechaniczną oś kończyny zbliżoną do naturalnych warunków fizjologicznych. Pozwala to na swobodę ruchów, lepszą kontrolę kończyny i zmniejszenie odczuwanego bólu. Po pełnej integracji system umożliwia proste, szybkie i bezpieczne połączenie kikuta z nowoczesną protezą kończyny dolnej.

Przed zabiegiem wskazania do operacji

Obecnie technologia osseointegracji jest możliwa m.in. w leczeniu amputacji powyżej i poniżej kolana. Lekarz może zasugerować operację, jeśli pacjent ma problemy z używaniem konwencjonalnej protezy. Brak możliwości zastosowania protezy mocowanej do leja może być spowodowany między innymi przez:

1. ból po amputacji kończyny dolnej lub ból w obrębie kręgosłupa lędźwiowego,
2. nawracające infekcje skóry i owrzodzenia w miejscu kontaktu,
3. zbyt krótki kikut uniemożliwiający skuteczne zastosowanie protez zębodołowych,
4. wahania objętości w pniu,
5. rozległe blizny lub przeszczep skóry,
6. nadmierne pocenie się,
7. ograniczoną mobilność.

Kryteria chirurgiczne mogą obejmować:

• poziom współpracy pacjenta według protokołu medycznego,
• prawidłowe zrozumienie przez pacjenta korzyści i zagrożeń związanych z tą procedurą,
• BMI<40 (niewielka liczba pacjentów z chorobliwą otyłością przeszła skuteczne leczenie, jako że ostatecznie nie mogli nosić leja),
• kontrolowanie poziomu glukozy we krwi, zwłaszcza u pacjentów z cukrzycą,
• zakaz palenia przez co najmniej 3 miesiące przed operacją.

Przeciwwskazania:

• aktywna infekcja kikuta kończyny wymagająca leczenia po amputacji,
• napromieniowanie kości w obrębie kończyny,
• ciąża,
• niestabilność psychiczna.

Przed zabiegiem decyzja o leczeniu

Decyzja o operacji w pełni zależy od pacjenta. Należy ją podjąć świadomie, znając i rozumiejąc płynące z niej korzyści oraz zagrożenia. Lekarz nie może zagwarantować, że osseointegracja spełni wszystkie oczekiwania. W podjęciu decyzji pomocne może okazać się wsparcie najbliższych, kompleksowa ocena zespołu medycznego oraz wyniki wskazanych badań.

Wsparcie osób z Osseointegracją

Rozmowa z osobą, która przeszła operację, może odegrać ważną rolę w przygotowaniu, rekonwalescencji i fizjoterapii. Odpowiedź na pytania takie jak: jak długo trwa leczenie po amputacji, czym leczyć rany od protezy oraz jakie są rodzaje protez kończyn dolnych, może pomóc nie tylko w zrozumieniu procesu leczenia i rehabilitacji, ale także w mentalnym przygotowaniu do zmian, które nastąpią po operacji. W Paley European Institute do Państwa dyspozycji pozostaje nasza p. psycholog Anna Nykiel.

Wsparcie zespołu medycznego

Poczynając od decyzji o operacji poprzez opiekę w trakcie leczenia bólu, fizjoterapię i korekty protetyczne kończyny, operacja wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Zespół medyczny jest po to, aby ocenić stan i określić kompleksowy plan leczenia. Otwarta komunikacja jest istotną częścią sukcesu. Każdy pacjent pozostaje pod opieką Koordynatora Opieki Medycznej, który będzie mu towarzyszył na wszystkich etapach leczenia.

Wskazania do zabiegu

Aby uzyskać niezbędne informacje pomocne w podjęciu decyzji i wymaganej opieki, pacjent musi przejść kilka obiektywnych, subiektywnych i radiologicznych badań. Będą się one odbywać zarówno przed operacją oraz regularnie w trakcie całego procesu leczenia.

Oczekiwania

Nie każdy pacjent osiągnie takie same wyniki. Tylko realistyczne podejście do całego procesu leczenia i możliwych do osiągnięcia indywidualnych efektów kwalifikuje pacjenta do zabiegu. Proteza po amputacji jest narzędziem mającym na celu poprawę jakości życia, ale jej skuteczność zależy od wielu czynników, w tym od stopnia zaangażowania Pacjenta w proces rehabilitacji, jego ogólnego stanu zdrowia oraz indywidualnych predyspozycji.

Formularz zgody

Jeśli pacjent zdecyduje się na protezy kończyn dolnych, lekarz poprosi o podpisanie formularza zgody. Należy przeczytać go uważnie. W razie pytań zespół medyczny pozostaje do dyspozycji.

Przed zabiegiem

Lekarz musi poznać całą historię medyczną pacjenta, aby zaplanować najlepsze leczenie. Należy go poinformować o wszystkich problemach zdrowotnych, w szczególności o alergiach, przedłużającym się krwawieniu, problemach z krzepnięciem krwi lub chorobach psychicznych. Jeśli pacjent ma cukrzycę, przed operacją należy o tym porozmawiać z lekarzem.

Oceny radiologiczne

Aby pomóc w opracowaniu planu leczenia, lekarz będzie wymagał określonych zdjęć RTG, tomografii komputerowej i skanów DEXA (gęstości kości). Zdjęcia i wyniki badań należy zabrać ze sobą na wizytę.

Implanty niestandardowe

Czasami chirurg może poprosić o wykonanie implantu niestandardowego, aby zapewnić precyzyjne dopasowanie do kikuta. Są one specjalnie zaprojektowane na podstawie anatomii pacjenta, tak aby były dokładnie dopasowane do kości. Implanty niestandardowe wymagają dodatkowego planowania i czasu na produkcję. To lekarz decyduje o konieczności ich przygotowania.

Podróżowanie

Przyjazd na zabieg osseointegracji powinien odbyć się kilka dni przed planowaną operacją. Wskazane jest, aby pacjentowi towarzyszyła osoba wspierająca. Przyjazd z wyprzedzeniem pozwoli zapoznać się z nowym otoczeniem.

Choroby skóry kikuta

Przed zabiegiem wskazane jest zoptymalizowanie stanu skóry. Należy unikać nadmiernego używania leja przez dwa tygodnie przed zabiegiem, ponieważ może to spowodować rany oraz otarcia. Jeśli obszar w pobliżu miejsca nacięcia ulegnie zakażeniu, należy o tym poinformować cały zespół, ponieważ może to spowodować opóźnienie operacji.

Kontrola przed przyjęciem

Pacjent zostanie poproszony na dodatkową wizytę przed terminem operacji, aby upewnić się, że jego stan zdrowia jest do niej odpowiedni.

Kondycjonowanie przedoperacyjne

Niektórym pacjentom można zalecić podjęcie przedoperacyjnego programu przygotowującego. Może być konieczna optymalizacja wytrzymałości górnej części ciała i tułowia. W przypadku amputacji kończyn dolnych ważne jest nauczenie się korzystania z kul. Należy również zidentyfikować i odpowiednio zająć się każdą deformacją. Skany DEXA są niezbędne do oceny stopnia osteoporozy i resorpcji chorej kości. Pacjenci mogą mieć różny poziom osteoporozy w zależności od wieku, płci, czasu od amputacji i aktywności. Zalecane jest także stosowanie witaminy D3 i regularne ćwiczenia fizyczne. Stopień osteoporozy będzie również determinował tempo fizjoterapii pooperacyjnej.

Zabieg chirurgiczny

Osseointegracja jest zwykle wykonywana podczas jednego posiedzenia operacyjnego. Historycznie, procedura dwuetapowa była wykonywana z przerwą od 4 do 6 tygodni. W 2014 r. wprowadzono jednoetapowe podejście chirurgiczne, aby przyspieszyć fizjoterapię pacjentów i zmniejszyć ryzyko związane z wieloma operacjami. W rzadkich przypadkach nadal może być wymagane zastosowanie kilku etapów.

Znieczulenie

Operacja jest zwykle wykonywana w znieczuleniu przewodowym, dokręgosłupowym z blokadą podpajęczynówkową (PP) lub zewnątrzoponową (ZO), która zatrzymuje ból i czucie od pasa w dół. Uzupełniona zostaje sedacją. Nowoczesne znieczulenie jest bezpieczne i skuteczne, ale wiąże się z ryzykiem. Anestezjolog dokładnie wytłumaczy cały proces znieczulania.

Operacja

Na dalszym końcu kikuta zostanie wykonane nacięcie. Następnie rana będzie otwierana warstwami, aby odsłonić koniec pozostałej kości. Końcówkę kości przygotowuje się za pomocą specjalnych narzędzi, usuwając wszelkie niepożądane wyrośla. W kolejnym etapie lekarz bada i usuwa wszystkie nerwiaki. Mięśnie zostaną zreorganizowane i zgrupowane obwodowo przy użyciu specjalnych szwów poprzez przymocowanie ich bezpośrednio do kości. Pozwoli to w przyszłości kontrolować protezę kończyny dolnej lub górnej za pomocą mięśni.

Wprowadzenie implantu

Kanał kostny jest następnie przygotowywany poprzez sekwencyjne rozwiercanie specjalnymi rozwiertakami, które przekształcają kanał kostny z owalnego w cylindryczny. Następnie wykorzystuje się przymiary i dopasowuje ich kształt. Cała wyekstrahowana kość jest ostrożnie pobierana do przeszczepu kostnego. Po osiągnięciu pożądanego rozmiaru kanału przeszczep kostny zostanie wprowadzony do ubytku, a implant zostanie ostrożnie wciśnięty w kanał.

Chirurgiczne zamknięcie

Płat tkanki miękkiej jest przygotowywany poprzez usunięcie nadmiaru tkanki podskórnej. Ten płat jest następnie używany do przykrycia mięśni, implantu i jest mocowany na miejscu za pomocą szwów. Na końcu implantu w skórze powstaje okrągły otwór. Przez ten otwór ostrożnie mocuje się protezę przezskórną do implantu. Następnie zakładany jest opatrunek na ranę.

Fizjoterapia

Po operacji pacjent zostanie zaopatrzony w zestaw leków przeciwbólowych. Zbilansowany protokół przeciwbólowy pozwala kontrolować mięśnie i utrzymywać dobry stan poznawczy. Dzięki czemu można rozpocząć fizjoterapię z odpowiednią ulgą w bólu. Pobyt w szpitalu trwa zwykle od 3 do 5 dni, po czym pacjent zostaje wypisany do domu.

Pielęgnacja rany

Po zdjęciu opatrunku chirurgicznego rana zostanie oczyszczona i pozostawiona do przewietrzenia. Zaleca się stosowanie prostej gazy 4×4 jako opatrunku nieokluzyjnego. Celem jest umożliwienie usunięcia wycieku zamiast gromadzenia się go wewnątrz rany. Zamiast zasłaniać ranę przez cały czas, pacjent powinien starać się, aby rana była sucha i wystawiona na działanie słońca. Szwy skórne są zazwyczaj usuwane częściowo po 3 tygodniach i całkowicie po 4 tygodniach.

Ból kończyn

Ból kończyn może być spowodowany wieloma czynnikami, a leczenie musi być ukierunkowane na pierwotną przyczynę. Oczekuje się, że bóle mięśniowe nasilą się w początkowych stadiach po operacji. Wynika to z faktu, że zaczynają być używane po raz pierwszy od początkowej amputacji. Ból ten będzie różny pod względem nasilenia i czasu trwania w zależności od poziomu aktywności, stopnia zaniku mięśni i czasu potrzebnego do odbudowy tych mięśni. Ból spowodowany wyroślami kostnymi zostanie wyeliminowany poprzez ich chirurgiczne usunięcie w ramach operacji. Oczekuje się, że ból podrażniający skórę spowodowany lejem zostanie całkowicie wyeliminowany. Jednak może być zastąpiony innym rodzajem bólu w miejscu, w którym wystaje implant. Można go leczyć kremem znieczulającym miejscowo.

Ból w obrębie nerwiaków jest zwykle leczony poprzez miejscowe wycięcie podczas operacji lub później za pomocą zastrzyków lub środków przeciwbólowych. Ból fantomowy kończyny jest najbardziej skomplikowany w leczeniu. Chociaż jest prawdopodobne, że ból fantomowy kończyny zmniejszy się po osseointegracji, nieznane są dokładne mechanizmy i zjawiska leżące u jego podstaw. Specjaliści od leczenia bólu stosują wieloaspektowe podejście, od leków po stymulatory nerwów. Fizjoterapia obejmuje na ogół 3 etapy. Przed zabiegiem osseointegracji Pacjent otrzymuje szczegółowy plan leczenia, zgodnie z którym będzie prowadzony przez cały proces. po operacji należy unikać wykonywania nadmiernych aktywności fizycznych.

FAZA I polega na obciążeniu statycznym poprzez stanie na wadze łazienkowej za pomocą urządzenia obciążającego przymocowanie do implantu. Ćwiczenie odbywa się przez 20 minut 2 razy dziennie. Ta faza może się rozpocząć już następnego dnia po operacji i obejmować 50% masy ciała lub max. 50 kg. Obciążanie rozpoczyna się od 5 kg obciążeń, a tempo wzrostu określa się na podstawie stanu kości mierzonej przedoperacyjnie metodą DEXA i śródoperacyjnych ocen.

FAZA II dotyczy tylko osób po amputacji kolana i polega na dopasowaniu nogi do treningu chodu. Pierwsze kroki pacjent może zacząć stawiać, wspomagając się równoległymi poręczami, a gdy będzie to bezpieczne, można przejść do używania dwóch kul.

FAZA III obejmuje dopasowanie i wyrównanie ostatecznej protezy kończyn górnych i dolnych. Po założeniu pacjent może chodzić z dwiema kulami przez 6 tygodni, a następnie z jedną kulą przez kolejne 6 tygodni. W kolejnych tygodniach może już chodzić bez pomocy. Jest to konieczne, aby zminimalizować ryzyko upadków i zapobiec przedwczesnemu przeciążeniu implantu.

Powrót do zdrowia wymaga czasu

Przez pierwsze 12 miesięcy po operacji należy unikać wykonywania nadmiernych aktywności fizycznych.

Bieżąca opieka

Około 3-4 miesięcy po operacji większość pacjentów kończy fizjoterapię i może chodzić bez żadnych urządzeń wspomagających. Jednak ważne jest, aby regularnie odwiedzać protetyka i fizjoterapeutę, ponieważ z czasem poprawiany będzie chód i równowaga. Protetyk przekaże instrukcje, jak działa mechanizm zabezpieczający i jak prawidłowo go wymienić, jeśli pęknie podczas upadku lub innego wypadku.

Nadmierna wydzielina z miejsca integracji ze skórą po zabiegu jest bardzo normalna i zwykle ustępuje po 3-6 miesiącach po operacji. Jest ona bardziej intensywna u kobiet i pacjentów z nadwagą. Ma ona zwykle żółty lub przezroczysty kolor. Celem poprawy higieny można założyć opatrunek z gazy dzielonej wokół adaptera przezskórnego i delikatnie przyklejać go do metalowych elementów. Ciepłe kąpiele w słonej wodzie mogą również skutecznie zmniejszyć ilość wydzieliny.

Codzienna higiena

Po wyjściu ze szpitala po zabiegu osseointegracji należy codziennie brać prysznic. Kikut należy myć delikatnie wodą z mydłem. Idealnym rozwiązaniem jest codzienne spłukiwanie ręczną słuchawką prysznicową. Zaleca się również stosowanie mydła naturalnego, które nie zawiera perfum ani środków nawilżających. Podczas kąpieli można używać czystej, miękkiej szczoteczki do zębów dla dzieci, aby usunąć zaschniętą krew i wydzielinę z metalowych elementów. Zaleca się pływanie w basenie ze słoną wodą lub w oceanie. Po kąpieli, szczególnie w miejscach publicznych, należy przepłukać ranę. Aby wspomóc gojenie, należy zadbać o to, aby rana była sucha i odkryta.

Proteza kończyn dolnej lub górnej z osseointegracją została zaprojektowana tak, by stać się trwałym przedłużeniem struktury szkieletowej. Zespół Paley European Institute wyjaśni, jak działa każdy element, w tym wszelkie wymagane regularne konserwacje i usługi. W miarę zwiększania poziomu aktywności elementy mogą stopniowo się poluzowywać i trzeba będzie je regularnie dokręcać co 3 miesiące.

Infekcje

Pomimo znacznego zmniejszenia wskaźników infekcji po przeprowadzeniu jednoetapowej operacji i udoskonaleń technik chirurgicznych, infekcja nadal pozostaje głównym ryzykiem związanym z osseointegracją. Ból, zaczerwienienie, gorączka lub nietypowy wyciek należy natychmiast zgłosić zespołowi medycznemu. Stan należy opisać tak szczegółowo, jak to możliwe oraz przesłać zdjęcia, które pomogą w postawieniu diagnozy. Nie należy rozpoczynać leczenia antybiotykami, dopóki nie stwierdzi się rodzaju zakażenia.

Wsparcie

Osseointegracja to zobowiązanie na całe życie. Międzynarodowa sieć osseointegracji nieustannie szkoli nowych lekarzy z ośrodków na całym świecie, aby zapewnić wszystkim Pacjentom lokalne wsparcie. Wszelkie pytania lub wątpliwości można także kierować do wybranych członków sieci osseointegracji.

Możliwe powikłania

Podobnie jak w przypadku wszystkich zabiegów chirurgicznych, operacja osseointegracji wiąże się z ryzykiem, pomimo najwyższych standardów praktyki. Ważne jest, aby mieć wystarczająco dużo informacji na temat możliwych powikłań, by w pełni rozważyć korzyści, ryzyko i ograniczenia wynikające z leczenia. Komplikacje przedstawione poniżej należą do najrzadziej występujących.

Powikłania, jakie mogą wystąpić:

• ciężka niewydolność wielonarządowa, kończąca się zgonem włącznie,
• ciężka infekcja ogólnoustrojowa,
• utrata pozostałej części kończyny,
• zakrzepy krwi w żyłach głębokich, które mogą zagrażać życiu,
• złamania implantu lub jego elementów,
• złamanie kości wokół implantu,
• niepożądana reakcja na środki znieczulające, antybiotyki, szwy lub materiały opatrunkowe,
• tymczasowe lub trwałe uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych w pobliżu pola operacyjnego,
• przewlekłe infekcje, które mogą wymagać doustnych, dożylnych antybiotyków lub nawet usunięcia implantu i powrotu do zębodołu.

Wymienione powikłania występują najrzadziej. Częściej spotykane są drobne infekcje, które mogą wystąpić w dowolnym momencie, nawet kilka miesięcy po operacji. Najczęściej zdarzają się one jednak po 2-3 tygodniach po zabiegu, a ich częstotliwość zmniejsza się wraz z upływem czasu. W leczeniu infekcji w większości przypadków stosuje się wyłącznie doustne antybiotyki. W rzadkich przypadkach może zajść potrzeba dożylnego podania antybiotyków lub chirurgicznego oczyszczenia zakażonej tkanki.

W skrajnych przypadkach może być potrzebna druga operacja w celu usunięcia implantu, a następnie trzeci zabieg w celu ponownego włożenia. Implant może z czasem poluzować się z powodu infekcji, urazu, przeciążenia lub w niektórych przypadkach bez znanej przyczyny.

Opieka dentystyczna a operacyjna

W przypadku wykonywania zabiegów dentystycznych lub innych operacji, nawet drobnych, należy poinformować swojego dentystę lub chirurga o implancie z osseointegracją. Konieczne może być profilaktyczne podanie antybiotyków przed i po zabiegu, aby zmniejszyć ryzyko infekcji wokół protezy.

Ważne!

Należy natychmiast skontaktować się z zespołem ds. osseointegracji, jeśli wystąpi którykolwiek z poniższych objawów:

• temperatura wyższa niż 38,5C (gorączka) lub dreszcze,
• silny ból lub tkliwość,
• obfite krwawienia z nacięcia,
• rozprzestrzenianie się zaczerwienienia wokół rany,
• nudności lub wymioty,
• zmniejszenie ruchomości kończyn,
• uraz, upadek oraz niemożność obciążania implantu,
• wszelkie inne objawy związane z operacją.

Koszty leczenia

Plan leczenia będzie zawierał również kosztorys. Należy pamiętać, że jest on przygotowywany indywidualnie przez zespół ortopedii dziecięcej, ponieważ każdy przypadek jest inny.