Opóźniony rozwój psychoruchowy to opóźnienie rozwoju funkcji ruchowych i intelektualnych, o którym możemy mówić, gdy dziecko nie osiąga w odpowiednim czasie „kamieni milowych rozwoju”, czyli najważniejszych umiejętności rozwojowych. Powinny być one wykształcone na określonym etapie życia i odnosi się je zawsze do wieku dziecka, a w przypadku wcześniaków do wieku skorygowanego (w przypadku dzieci urodzonych przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży, wiek skorygowany uwzględnia czas, jaki dziecko powinno spędzić w łonie matki do momentu narodzin. Przykładowo jeśli dziecko urodziło się 2 miesiące wcześniej, to w wieku 4 miesięcy jego wiek skorygowany wynosiłby 2 miesiące). Do „kamieni milowych” zalicza się m.in. samodzielne podnoszenie główki i klatki piersiowej około 3.-4. miesiąca życia, raczkowanie w około 8.-9. miesiącu czy chodzenie w około 12.-18. miesiącu życia. Do osiągnięcia wyższego etapu rozwoju niezbędna jest obecność i utrwalenie etapu niższego.

Termin „zaburzenia psychoruchowe” odnosi się do pierwszych 2-3 lat życia. Opóźnienie rozwoju psychoruchowego może wystąpić w każdym momencie i obejmować jedną lub kilka sfer rozwoju (np. ruchową, społeczną, emocjonalną) lub wszystkie sfery, tzw. globalne opóźnienie psychoruchowe u dziecka. To ostatnie i związana z nim niepełnosprawność intelektualna występują łącznie u ok. 3% dzieci w grupie do 5. roku życia.

Opóźnienie rozwoju psychoruchowego wynika z przyczyn, takich jak:

1. czynniki środowiskowe, np. zaniedbania w opiece lub/i wychowaniu dziecka,
2. nadopiekuńczość rodziców,
3. niedotlenienie występujące w czasie porodu,
4. choroby lub wady układu nerwowego,
5. zaburzenia metaboliczne,
6. choroby matki w czasie ciąży (np. różyczka, toksoplazmoza, cytomegalia),
7. choroby dziecka występujące we wczesnym dzieciństwie (np. nasilona żółtaczka, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, padaczka).

Do objawów opóźnienia psychoruchowego zalicza się:

1. opóźnienie ogólnego rozwoju ruchowego,
2. zaburzenie sprawności manualnej,
3. zaburzenie rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych,
4. zaburzenie mowy.

Opóźniony rozwój psychoruchowy – leczenie i fizjoterapia

Aby umożliwić dziecku osiągnięcie normy rozwoju i umiejętności stosownych do wieku, należy jak najwcześniej podjąć intensywną terapię. W każdym przypadku opóźnienia psychomotorycznego konieczne jest leczenie objawowe lub przyczynowe, jeżeli istnieje taka możliwość. Największe szanse na rozpoznanie przyczyny i leczenie opóźnienia daje współpraca zespołu specjalistów: pediatry, neurologa, ortopedy, psychologa, genetyka klinicznego, neuroradiologa, specjalisty chorób metabolicznych oraz fizjoterapeuty.

Jak wygląda diagnoza i leczenie w przypadku opóźnionego rozwoju psychoruchowego? Zbiera się wywiad medyczny, analizuje przebieg ciąży i okresu okołoporodowego, ocenia dotychczasowy rozwój (najczęściej używa się skali Denver lub skali Brunet–Lézine) oraz wyniki badań podstawowych, a także przeprowadza badanie pediatryczne i neurologiczne. Lekarz ocenia też, o ile ma do czynienia z opóźnieniem psychoruchowym, a o ile z upośledzeniem umysłowym. Dalej dzieci kieruje się na fizjoterapię, która ma za zadanie poprawić rozwój poznawczy w okresie niemowlęcym i przedszkolnym, a rodzicom udziela się instruktażu pielęgnacyjnego. W Paley European Institute mamy najlepszych specjalistów z zakresu ortopedii dziecięcej i fizjoterapeutów, dzięki którym dzieci z opóźnieniem psychoruchowym mogą uzyskać dostęp do najnowocześniejszych metod leczenia i rehabilitacji.