
04.05.2021
Palejowe ABC – NADZIEJA
Czym w ogóle nadzieja jest? I czy warto ją mieć, czy lepiej żyć bez niej?
Nadzieja to coś więcej niż pozytywne myślenie lub optymizm. Daleko jej do magicznego myślenia, że wystarczy usiąść i wyobrażać sobie dobre rzeczy, a te na pewno się spełnią. Zbyt wysokie oczekiwania, planowanie trudnych do zrealizowania rzeczy, kurczowe trzymanie się wizji, że jakaś ważna dla nas sprawa potoczy się na pewno w pożądanym przez nas kierunku mogą prowadzić do rozczarowań i zniechęcać do działania. W zależności od definicji, nadzieja może być zarówno emocją, jak i stanem. Jest również pewnym sposobem myślenia, który daje nam motywację do dążenia do upragnionego celu, opracowywania sposobów, aby go osiągnąć i podejmowania kolejnych kroków w kierunku zmiany. Innymi słowy, nadzieja jest wtedy, gdy wierzysz, że twoja przyszłość może być lepsza niż przeszłość i zdajesz sobie sprawę, że masz pewien wpływ na to, by ją ulepszyć.
Im jesteśmy starsi, tym trudniej może być utrzymać w sobie nadzieję. Konfrontacja z ulotnością zdrowia i życia, bolesne straty bliskich ludzi czy codzienne troski niewątpliwe mogą utrudniać patrzenie w przyszłość z poczuciem, że jeszcze będzie dobrze. Okazuje się jednak, że pielęgnowanie nadziei wiąże się z korzyściami zdrowotnymi. Badacze z Uniwersytetu Harvarda zauważyli, że ludzie cechujący się wysokim poziomem nadziei trwającym przez większość ich życia, cieszyli się lepszym zdrowiem fizycznym i psychicznym oraz lepiej radzili sobie ze stresem niż inni. Dzieje się tak między innymi dlatego, że ludzie patrzący w przyszłość z nadzieją wyobrażają sobie, że są w stanie pokonać pojawiające się na drodze przeszkody oraz stawić im czoła samodzielnie lub z pomocą innych. Biorą pod uwagę swoje dotychczasowe doświadczenia i na ich podstawie dochodzą do wniosku, że bez względu na okoliczności dadzą radę – nie zakładają przy tym, że wszystko ułoży się pomyślnie i przebiegnie z łatwością. Są w stanie jednak opracować plan działania lub przystosować się do zmieniających się wydarzeń i okoliczności.
Odczuwania nadziei można się nauczyć tak jak każdego nowego nawyku. Wymaga to nieco pracy nad sobą, zmiany niektórych przekonań i rozważenia swoich myśli, jednakże jest możliwe. Pomocne w pielęgnowaniu nadziei jest trenowanie umiejętności planowania, która pomoże nam w obmyślaniu różnych sposobów osiągnięcia celów. Ponadto, można próbować przejąć kontrolę nad celami, do których się dąży. Zadaj sobie kilka pytań pomocniczych: Czy to, czego chcesz, jest naprawdę tym, czego chcesz? A może chcesz tego, bo inni tego od Ciebie oczekują? Czy wszystkie Twoje cele są równie ważne? Jak możesz osiągnąć pożądany cel na co najmniej trzy sposoby? Czy wybrane metody osiągnięcia celu przybliżają cię do niego? Czy są skuteczne? Jak inaczej mógłbyś próbować osiągnąć wybrany cel?
Charles R. Snyder – badacz nadziei – zachęcał również do tego, aby poszukiwać w pamięci dowodów na to, że już kiedyś daliśmy radę zrealizować nasze plany i marzenia oraz że każdego dnia z sukcesem mierzymy się z przeróżnymi wyzwaniami. W efekcie ma to ułatwić nam odczuwanie nadziei i wdzięczności.
Nadzieja nie zawsze jest łatwa, ale skutecznie pomaga ludziom rozwijać się w wielu dziedzinach, w tym w pracy i szkole. Jeśli wzbudzamy w sobie nadzieję, jesteśmy zmotywowani do działania, ponieważ wierzymy, że możemy osiągnąć rezultat, którego pragniemy. Dzięki nadziei życie nabiera sensu. Ludzie, których cechuje wysoki poziom nadziei, są bardziej wytrwali, a w obliczu porażki nie poddają się tak szybko. Poza tym, gdy napotykają przeszkody, których przezwyciężyć nie potrafią, są w stanie zaplanować inne metody dotarcia do celu. A w związku z tym, że formułują więcej celów, to nawet jeśli napotykają trudności w realizacji któregoś z nich, w dalszym ciągu próbują osiągać inne wyznaczone przez siebie zamierzenia. Oczywiście każde niepowodzenie wiąże się z odczuwaniem wielu różnych emocji – złości, lęku, rozczarowania czy smutku. Kiedy jednak na horyzoncie mamy inne cele i nadzieję na ich spełnienie, to frustracja wynikająca z wcześniejszej porażki staje się mniej dotkliwa i łatwiej jest wrócić do równowagi. Nadzieja to podtrzymująca życie ludzka siła, która napędza do działania. Daje nam moc, która pomaga przetrwać najtrudniejsze chwile.
Źródła wiedzy i inspiracji, dzięki którym powstał ten artykuł:
Snyder C.R., Shorey H.S., Cheavens J., Pulvers K., Adams V.H, Wiklund C. (2002), Hope and academic success, Journal of Educational Psychology
Kausar S., Jevne R. F., Sobsey D. (2003), Hope in Families of Children with Developmental Disabilities, Journal of developmental disabilities
Vered Shenaar-Golan (2015), Hope and subjective well-being among parents of children with special needs, Child & Family Social Work