Ostatni rok nie należał do najłatwiejszych. W mniejszym lub większym stopniu utrudnienia dotknęły każdego z nas. Podczas gdy dorośli borykali się z różnego rodzaju problemami, to nie ominęły one również dzieci i młodzieży. Jedną z bardziej dotkliwych kwestii stała się izolacja społeczna.

 

Ludzie z natury potrzebują kontaktu z innymi. Możliwość porozmawiania z kimś, kto nas rozumie, słucha i interesuje się naszym życiem jest ważna dla naszego samopoczucia i zdrowia psychicznego. I choć z biegiem lat potrzeba spędzania czasu z innymi wydaje się maleć, to w życiu występują takie okresy, kiedy wsparcie oraz bliskość innych ludzi ma szczególne znaczenie.

Kiedy kobieta spodziewa się pierwszego dziecka, może liczyć na zainteresowanie otoczenia. Bliskie osoby i dalsi znajomi dopytują o samopoczucie, komplementują to, jak pięknie wygląda, a także często obiecują, że będą pomagać przy dziecku, kiedy przyjdzie na świat. A potem maluch się rodzi i wszystko się zmienia. Po pierwszej fali zachwytu maleństwem (już nie jego mamą) pojawia się pustka. Znajomi rozpływają się w powietrzu, obiecywane wsparcie nie nadchodzi, a nadzieja zmienia się w gorzkie rozczarowanie. I choć młoda mama całą dobę przebywa z drugim człowiekiem, to czuje się samotna i oddzielona od reszty świata. Relacja z dzieckiem nie jest symetryczna. Dorosły musi zapewnić bezpieczeństwo, wziąć odpowiedzialność za dziecko oraz zająć się nim i poświęcić mu uwagę. To bywa wyczerpujące, w szczególności, kiedy nie ma w pobliżu osób, które wesprą głównego opiekuna. Ponadto, dojście do siebie po porodzie wymaga czasu. Zmęczenie i przeciążenie nowymi obowiązkami może sprawiać, że mimo palącej potrzeby kontaktu z innymi dorosłymi, po prostu brakuje energii na zorganizowanie spotkania w domu lub wyjście ze znajomymi.

Rodzice, którzy wychowują dziecko z przewlekłą chorobą, są dodatkowo narażeni na izolację. Częściej spotykają się z niezrozumieniem, bagatelizowaniem ich sytuacji lub unikaniem przez innych (kiedyś bliskich) ludzi. Samotność i poczucie odizolowania mogą przekładać się na relacje, jakie tworzą z dziećmi. Wydawać by się mogło, że im więcej czasu spędzonego z dzieckiem, tym lepiej. Jednakże równie ważne jest samopoczucie opiekuna. Jeśli jest on chroniczne zmęczony, a wszystkie decyzje i obowiązki spoczywają na jego barkach, może to prowadzić do niechcianych i wzbudzających poczucie winy zachowań wobec dziecka. Jednocześnie u opiekunów może dochodzić do spadku wiary w siebie, we własne umiejętności i kompetencje rodzicielskie.

Izolacja i związana z nią samotność naraża ludzi na trudności ze snem, obniżenie nastroju, wystąpienie lub pogorszenie się stanów lękowych oraz zwiększa ryzyko depresji. Osoby doświadczające długotrwałej izolacji gorzej radzą sobie z zapamiętywaniem nowych informacji, uczeniem się i innymi procesami poznawczymi.

Obecnie trwająca pandemia zwiększa ryzyko samotności i izolacji również wśród dzieci. Dla młodych ludzi, którzy wcześniej chodzili do szkoły, regularnie spotykali się z przyjaciółmi i uczęszczali na zajęcia dodatkowe, ten czas okazuje się szczególnie bolesny. Warto jednak pamiętać, że są dzieci, które takiej izolacji doświadczały na długo zanim rozpoczął się lockdown. To dzieci, które mierzą się z przewlekłymi chorobami, często są zmuszone do długotrwałego pobytu w domu lub ośrodkach leczniczych i nie mogą brać udziału w lekcjach i spotkaniach towarzyskich. Niestety brak przyjaciół i stałych zajęć w grupie rówieśników naraża młodych ludzi na wystąpienie problemów natury emocjonalnej. I choć młodsze dzieci mogą dobrze funkcjonować w domu razem ze wspierającymi rodzicami i rodzeństwem, z którym można się pobawić, dla nastolatków okazuje się to wyzwaniem. Dla dorastającej młodzieży równie ważna co rodzina jest grupa rówieśnicza, a wsparcie rodziców może już nie wystarczać. I choć pierwsze tygodnie po zamknięciu szkół przyniosły wielu młodym ludziom nieco wytchnienia, ponieważ zajęcia nie były tak intensywne oraz nie było konieczności spotykania nielubianych uczniów, to po pewnym czasie brak bezpośredniego osobistego kontaktu zaczął być boleśnie odczuwany.

Zamknięcie w domu jest czynnikiem wzmagającym lęk przed wyjściem na zewnątrz, ponieważ odbiera nam możliwość codziennych interakcji ze światem zewnętrznym i oswajanie swojego niepokoju. Młodzi ludzie w tym trudnym czasie potrzebują jeszcze więcej wyrozumiałości i wsparcia. Zapewnijcie ich, że zawsze mogą na Was liczyć, że jesteście obok, i że mogą przyjść do Was z każdą sprawą. Nie narzucajcie się jednak. Nastolatki potrzebują więcej prywatności i niezależności niż młodsze dzieci – w końcu powoli wkraczają w dorosłość. Uszanujcie to, ale bądźcie blisko. Razem przetrwacie trud pandemii i dorastania.

LITERATURA:

Mandai M., Kaso M., Takahashi Y., Nakayama T. (2018), Loneliness among mothers raising children under the age of 3 years and predictors with special reference to the use of SNS: a community-based cross-sectional study, BMC Women’s Health

Thompson T., Rodebaugh T.L., Bessaha M.L., Sabbath E.L., The Association Between Social Isolation and Health: An Analysis

of Parent–Adolescent Dyads from the Family Life, Activity, Sun, Health,and Eating Study, Clinical Social Work Journal

Florian V., Krulik T. (1991), Loneliness and social support of mothers of chronically ill children, Social Science & Medicine 

Currie G., Szabo J. (2020), Social isolation and exclusion: the parents’ experience of caring for children with rare neurodevelopmental disorders, International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being 

Caspi A., Harrington H., Moffitt T. E., Milne B. J., Poulton R., (2006), Socially Isolated Children 20 Years Later, Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine 

Loades M.E. et al (2020), Rapid Systematic Review: The Impact of Social Isolation and Loneliness on the Mental Health of Children and Adolescents in the Context of COVID-19,Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry