12.02.2021
Palejowe ABC – EKRANY
Zanim maluch nauczy się mówić, zapewne opanuje do perfekcji włączanie muzyki i robienie zdjęć telefonem. Nauczy się również obsługiwać pilot od telewizora oraz z entuzjazmem wciskać klawisze na klawiaturze komputera. Nawet jeśli w domu nie ogląda bajek, to być może dziadkowie zdążyli już pokazać mu jakieś filmy. Mimo szczerych chęci obecnie trudno jest uniknąć ekranów. Są praktycznie wszędzie – na ulicy, w sklepach, a nawet w muzeach.
Prędzej czy później dziecko będzie miało kontakt z technologią. Nie ma w tym nic złego, ponieważ w dzisiejszych czasach bez znajomości obsługi sprzętów elektronicznych trudno jest funkcjonować. Telefony, tablety czy komputery to użyteczne narzędzia – nie musimy ich demonizować. Zamiast tego nauczmy dzieci korzystać z nich w odpowiedzialny sposób.
WHO i Amerykańska Akademia Pediatrii zalecają, aby dzieci poniżej drugiego roku życia w ogóle nie korzystały z ekranów. Wyjątek stanowią rozmowy z rodziną za pomocą mediów elektronicznych. Wraz z wiekiem dziecka wydłuża się czas, który dzieci mogą bezpiecznie spędzać na korzystaniu z elektroniki. I tak dla dzieci od 2 do 6 lat jest to 20 minut dziennie. Dzieciom od 6 do 12 lat zaleca się maksymalnie 2 godziny przed ekranami, natomiast starszym 2-3 godziny.
W czasach zdalnej pracy i nauki, długich podróży samochodem lub samolotem przestrzeganie tych norm staje się prawdziwym wyzwaniem.
Dlatego też kiedy to tylko możliwe, zachęcaj dzieci do aktywności poza domem lub swobodnej zabawy bez elektroniki. Taka zabawa pomaga dziecku rozwijać się motorycznie, społecznie i intelektualnie. Każdego dnia przyda się również trochę ruchu i odpoczynku dla oczu. Aby skuteczniej przekonać dzieci, żeby nie korzystały tyle czasu z urządzeń mobilnych, warto przyjrzeć się swoim nawykom. Jeśli rodzice nieodłącznie kojarzą się dzieciom z telefonem w ręku to trudniej być wiarygodnym i przekonać swoją pociechę, że lepiej jest pograć na dworze w piłkę niż trenować palce podczas rozgrywki w Brawl Stars.
Dlaczego warto wyłączać ekrany po pracy/szkole?
Są trzy główne elementy, którym się przyjrzymy: sen, rozwój dziecka oraz relacje międzyludzkie.
Sen
Ekrany urządzeń elektronicznych emitują niebieskie światło, które nasz mózg interpretuje jako światło dzienne. Dlatego też korzystanie z urządzeń mobilnych przed snem (a w szczególności w ciemnym pomieszczeniu) sprawia, że wydziela się mniej melatoniny. Melatonina reguluje pracę zegara biologicznego i pomaga nam w utrzymaniu rytmu dobowego. Niebieskie światło zakłóca wydzielanie tego hormonu i utrudnia zapadanie w sen. Z tego powodu badacze zalecają, aby przynajmniej godzinę przed snem wyłączyć wszelkie urządzenia elektroniczne i pozwolić melatoninie ukołysać nas do snu.
W przypadku nastolatków, którzy często korzystają z telefonów bez nadzoru rodziców, warto przyjrzeć się temu, czy elektronika nie wpływa na skrócenie ich snu. Siedzenie do późna przed ekranem zabiera czas potrzebny na nocny odpoczynek, a tym samym nastolatek przestaje się wysypiać. Długotrwałe zmęczenie może przekładać się potem na obniżenie samopoczucia, wzrost apetytu oraz spadek umiejętności koncentracji i przyswajania wiedzy.
Rozwój dziecka
Reklamy i przeróżne aplikacje zachęcają nas do tego, aby pokazywać dzieciom edukacyjne filmy i instalować specjalne aplikacje lub gry. Czy rzeczywiście są one skuteczne i pomocne w rozwoju dziecka? Niekoniecznie.
Badania wykazały, że im więcej czasu małe dzieci spędzały przy urządzeniach mobilnych, tym większe było ryzyko opóźnienia rozwoju mowy. Dzieci skuteczniej uczą się nowych słów podczas interakcji z drugim człowiekiem niż z filmów lub aplikacji (nawet tych określanych mianem edukacyjnych). Dodatkowo, kiedy poznają słowa za pomocą urządzeń mobilnych, mogą mieć potem problem, aby używać ich w odpowiednim kontekście w trakcie rozmowy.
Korzystanie z elektroniki przekłada się także na rozwój wyobraźni i kreatywności. Abyśmy mogli skutecznie coś sobie wyobrazić potrzebujemy doświadczyć tego za pomocą wielu zmysłów. Aplikacje, gry i filmy ograniczają doświadczenie do wzroku i słuchu. Dla harmonijnego rozwoju ważne jest, aby dziecko doświadczało świata wszystkimi zmysłami. Dotyk, zapach oraz zmysł równowagi, które dzieci trenują podczas swobodnej zabawy, sprzyjają prawidłowemu rozwojowi.
Relacje międzyludzkie
Urządzenia mobilne mogą łączyć, ale również i dzielić. W obecnych czasach dla wielu rodzin jedyną możliwością kontaktu z rodziną stają się różnego rodzaju komunikatory. Do takich rozmów warto zapraszać i zachęcać dzieci. Nie zastąpią one przytulenia do ukochanych dziadków, ale pozwolą podtrzymać ważne dla nas relacje.
W przypadku starszych dzieci urządzenia mobilne pełnią istotną funkcję w kontaktach rówieśnikami. Korzystanie z mediów społecznościowych, granie w gry, dzielenie się zdjęciami – to wszystko aktywności, które pomagają dorastającym dzieciom budować relacje z rówieśnikami.
Nadmierne korzystanie z urządzeń mobilnych może przyczyniać się jednak do powstawania konfliktów i nieporozumień w domu. Zajęci korzystaniem z elektroniki rodzice tracą uważność na swoje pociechy. Łatwiej wtedy przeoczyć sygnały ostrzegawcze czy prośbę o kontakt, którą wysyłają dzieci. Tak samo i dzieci, które utknęły w wirtualnym świecie, przestają być obecne, nie słyszą, co mówią rodzice, przestają mieć ochotę na rozmowę twarzą w twarz.
Jeśli Twoje dziecko spędzało do tej pory wiele godzin przy ekranach urządzeń, może Cię kusić, aby odciąć je z dnia na dzień od elektroniki. Taka strategia może jednak okazać się nieskuteczna i naruszyć Waszą relację. Lepiej jest zacząć od stopniowego zmniejszania czasu na telefon czy komputer. Dziecko będzie miało szansę powoli adaptować się do nowych zasad i łatwiej je zaakceptuje. Unikniecie w ten sposób wielu niepotrzebnych kłótni i napięć.
Pomocny w kontrolowaniu czasu przed ekranem może okazać się minutnik. Umówcie się z dzieckiem, na ile minut go nastawicie. Kiedy mijający czas będzie można zaobserwować, przestanie być dla dziecka tak abstrakcyjnym pojęciem. Równocześnie unikniesz oskarżeń, że skracasz czas na granie czy oglądanie bajek.
Rozmawiaj z dziećmi o mądrym i odpowiedzialnym korzystaniu z elektroniki. Przekaż dziecku zasady bezpiecznego surfowania po internecie, zastanówcie się wspólnie nad niebezpiecznymi sytuacjami, które mogą tam czyhać. Zapewnij dziecko, że może przyjść do Ciebie z każdą niepokojącą go sprawą, a wtedy otrzyma od Ciebie potrzebne wsparcie i pomoc.
Szukaj łagodnych filmów, pokazujących dobre wzorce zachowań. Oglądajcie razem, rozmawiajcie o tym, co zadziało się na ekranie. Wtedy rzeczywiście elektronika będzie miała wymiar edukacyjny. A w dodatku zadbacie o Waszą wzajemną relację.