Jedną z ważniejszych potrzeb każdego człowieka jest bycie branym pod uwagę i docenianym. Mały czy duży – każdy z nas potrzebuje uznania, aby rozwijać skrzydła.

Kiedy rodzi się dziecko, słowa zachwytu przychodzą rodzicom naturalnie i z łatwością. Opiekunowie cieszą się każdą nową umiejętnością osiągniętą przez dziecko, każdym wypowiedzianym słowem i uroczymi uśmiechami, którymi dzieci potrafią obdarzać jak nikt inny.

Z biegiem czasu, kiedy dzieci stają się coraz bardziej samodzielne, trudniej jest wzbudzić w sobie taki sam zachwyt jak w pierwszych miesiącach lub latach życia dziecka. To naturalny proces, który pozwala rodzicom powoli przygotowywać się do tego, że ich maluszek stanie się kiedyś dorosły i opuści rodzinne gniazdo. Pamiętajmy jednak, że zauważenie i docenianie ma wielką wartość bez względu na wiek. Jest oznaką troski i wiary w drugiego człowieka. Równie ważne, co wyrażanie uznania dla innych, jest docenianie siebie i swoich starań.

Badaczka Carol Dweck podkreśla, że to właśnie na wysiłek, który wkładamy w wykonanie zadania powinniśmy zwracać szczególną uwagę. Odkryła ona, że chwaląc czyjeś starania, pomagamy mu rozwijać nastawienie na rozwój. Owo nastawienie na rozwój prowadzi do czerpania radości z podejmowania nowych i trudnych zadań. Taki człowiek ma w sobie większą odwagę oraz przekonanie, że da sobie radę, a jeśli nie – to spróbuje po raz kolejny i w końcu rozwiąże dany problem lub nauczy się czegoś nowego.

Zauważanie starań i wysiłków jest szczególnie istotne w przypadku dzieci, które wciąż rozwijają się i uczą się nie tylko o świecie, ale i o sobie. Kiedy chwalimy dzieci za to, jakie są mądre i piękne to paradoksalnie, zamiast wspierać je w budowaniu poczucia własnej wartości i pewności siebie możemy im w tym przeszkodzić. W jaki sposób? Przecież komplementując dziecko, mamy dobre intencje i chcemy pokazać mu, jak bardzo je cenimy. Okazuje się jednak, że skupiając się na określonych cechach, wzmacniamy u dzieci przekonanie, że jest sprytne, mądre, bystre i inteligentne, i taki stan rzeczy nie ulegnie zmianie. Dzieci, które słyszą, że są głupie, leniwe i beznadziejne również wykształcają w sobie poczucie, że bez względu na wszystko pozostaną właśnie takie.

Ludzie, którzy stale słyszą, jacy są w oczach innych, zaczynają postrzegać siebie właśnie w taki sposób. Dlatego też niechętnie podejmują się nowych, trudnych zadań, łatwo się poddają, nie przejmują inicjatywy oraz szybko załamują się porażkami. Dzieci, które słyszą, że są niemądre lub leniwe, uważają, że i tak nie dadzą rady z trudnym zadaniem. Natomiast dzieci, które są często chwalone za to, jak bardzo są inteligentne i bystre, odrzucają nowe wyzwania z lęku przed porażką. Boją się, że coś im nie wyjdzie, a niepowodzenia podważą ich talenty. Obawiają się, że w oczach innych ludzi przestaną być tak mądre i sprytne. To skutecznie zniechęca je do podejmowania nowych wyzwań.

Jak w takim razie wspierać nastawienie na rozwój? Jak doceniać dziecko, aby pomagać mu rozwijać skrzydła?

Chcąc docenić dziecko, skupiaj się na obserwacjach i faktach.

Zauważ ile czasu i energii dziecko poświęciło na wykonanie zadania. Zainteresuj się zadaniem, procesem, rysunkiem, który dziecko stworzyło. Zadaj kilka pytań, spytaj z czego dziecko jest najbardziej zadowolone, a co chciałoby poprawić.

Jeśli dziecku coś się nie udało, podkreśl, że JESZCZE nie umie wykonać danej rzeczy lub czynności, jednak wkrótce się nauczy.

To małe słówko „jeszcze” ma ogromną moc. Pokazuje dziecku, że zdobywanie nowych umiejętności to proces, a także zachęca do podejmowania wyzwań.

Doceniaj nie tylko dziecko, ale również siebie, partnera/kę, ludzi dookoła.

Często naszym największym krytykiem jesteśmy my sami. Z łatwością przekreślamy swoje sukcesy, podważamy nasze umiejętności, podkopujemy poczucie własnej wartości ciągłym porównywaniem się do innych ludzi. Podchodząc do siebie z większą łagodnością, ciesząc się z tego, co już osiągnęliśmy oraz dostrzegając własne starania, dajemy dziecku przykład, w jaki sposób można podchodzić do nowych wyzwań. Z kolei wyrażając uznanie dla innych ludzi, pomagamy dzieciom rozwijać kompetencje społeczne. Relacje dzieci z rodzicami znajdują odzwierciedlenie w ich przyjaźniach. Kiedy zauważamy i doceniamy nasze dzieci oraz innych członków rodziny, bardziej prawdopodobne jest, że i dzieci będą zauważać i docenić innych.

Pokazujmy dzieciom wartość działania w grupie.

Niektóre zadania wymagają współpracy. Choćbyśmy bardzo chcieli, pewnych spraw nie uda się rozwiązać w pojedynkę. Umiejętność działania w grupie i zwracania uwagi na proces i drogę prowadzącą do celu, jest niezwykle cennym zasobem.

Uczmy dzieci rozwiązywania problemów na różne sposoby.

Zachęcajmy je do tego, aby dzieliły się pomysłami i próbowały radzić sobie z trudnościami, nawet jeśli wcześniejsze sposoby nie zadziałały. Dzieci mogą się zniechęcić próbując wciąż na nowo rozwiązywać problem w ten sam, nieskuteczny sposób. Bądźmy wówczas dla nich wsparciem w poszukiwaniu nowych pomysłów i doceniajmy ich wysiłki.

Literatura:

Yeager, D.S., Dweck, C.S. (2012). Mindsets that promote resilience: When students believe that personal characteristics can be developed. Educational Psychologist