Chyba każdy z nas wie, że warto czytać. A dzieciom już w szczególności! Czytanie rozwija wyobraźnię, poszerza zasób słów, pokazuje inny punkt widzenia. To jednak nie wszystkie zalety czasu spędzanego z książką.

Badania wykazały, że czytanie wpływa na aktywność mózgu dzieci. Podczas słuchania historii, uaktywniają się ośrodki mózgu odpowiedzialne za pamięć i rozumienie znaczenia słów, stąd u dzieci przyzwyczajonych do czytania książek w domu aktywność mózgu jest większa. U małych czytelników tworzą się nowe połączenia nerwowe, a więc czytając książki swoim pociechom pomagasz im rozwijać się w obszarach związanych z uczeniem się, a także umiejętnościami społecznymi. Dzieci, którym regularnie się czyta, sprawniej łączą słowa w zdania, porozumiewają się oraz wyrażają siebie za pomocą języka.

Czytać warto o każdej porze dnia, aczkolwiek badacze odkryli, że czytanie dzieciom przed snem nocnym lub drzemką ułatwia im zapamiętywanie nowych słów, które pojawiły się w tekście. A zatem jest to nie tylko cudowny rytuał i doświadczenie, które dzieci będą z rozrzewnieniem wspominać po latach, ale także inwestycja w rozwój ich słownika biernego, czyli powiększania zasobu słów, które rozumieją.

Czytając dzieciom dobierzmy książki tak, aby nie tylko dla nich stanowiły ciekawą i wartościową lekturę, ale również dorosłym sprawiały radość. Ma to znaczenie szczególnie w okresie, kiedy dzieci chcą, aby tę samą książkę czytać im wciąż od nowa. Będzie łatwiej przejść przez ten naturalny i rozwojowy etap czytając coś, co nam samym się podoba.

Nie możemy zapomnieć również o tym, że czytanie dzieciom przynosi korzyść Waszej wzajemnej relacji. Fizyczna bliskość, dotyk i ciepło oraz możliwość wtulenia się w ukochaną osobę to zasób, z którego dziecko i dorosły mogą czerpać garściami. Dlatego też pamiętaj, aby nie traktować czytania jako przykrego obowiązku, ale jako cenny moment, który należy tylko do Was. To właśnie podczas czytania dziecko może otworzyć się przed Tobą i opowiedzieć o ważnych dla niego wydarzeniach, o tym, co mu leży na sercu, co go cieszy, a co martwi. Słuchaj uważnie, nawet jeśli oznacza to przerwanie bajki.

Historie, które dziecko słyszy w książkach są dla niego nie tylko bodźcem do opowiedzenia o sobie i swoich przeżyciach, ale również pokazują, jakie normy panują w społeczeństwie, które zachowania są mile widziane, a które nie. Książki są dla nich inspiracją do tego, jak rozwiązywać konflikty, co zrobić kiedy jest nam smutno albo kiedy się złościmy. Dzięki bajkom możemy też przybliżyć zachowania, które sami cenimy bądź zupełnie ich nie tolerujemy. I takie historie mogą być świetnym punktem do dyskusji, również na temat wartości, które chcemy dzielić z naszą pociechą. Dlatego tak ważne jest, aby czytanie było procesem, w który dziecko aktywnie się angażuje. Największe korzyści odniesiemy wtedy, kiedy będziemy zadawać pytania dotyczące bohaterów opowiadania oraz sytuacji, w jakich się oni znaleźli. Można pomóc dziecku rozwijać także jego myślenie przyczynowo-skutkowe, koncentrację oraz wyobraźnię. Przydatne mogą okazać się pytania takie jak: „Co według Ciebie powinien zrobić bohater”, „Jak Ty zachowałabyś/zachowałbyś się w takiej sytuacji?”, „Co zrobiłabyś/zrobiłbyś inaczej?”, „Jak myślisz, co będzie dalej?”, „Kogo z tej historii wybrałbyś na przyjaciela? Dlaczego akurat tę postać?”, „Co podobało Ci się najbardziej, a co mniej?”.

Warto podzielić się z dzieckiem swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi przeczytanej książki. Tylko niech to będzie dialog, a nie przesłuchanie. Takie interaktywne czytanie to prawdziwy skarbiec umiejętności. Dziecko oprócz wszystkich wspomnianych wcześniej umiejętności, trenuje również podejmowanie decyzji, rozwija empatię i zrozumienie wobec wyborów oraz doświadczeń innych, uczy się, że świat jest pełen różnorodności, a ludzie czasami wybierają inaczej niż ono i mają do tego pełne prawo.

Literatura jest jednym ze sposobów poznawania otaczającego świata i samego siebie, a dziecko w książkach szuka swoich wzorców do naśladowania. Dzięki temu trenuje umiejętności potrzebne w codziennym życiu. Identyfikując się z bohaterami książki maluch ma okazję w bezpiecznych warunkach przerobić trudne a czasem straszne dla niego tematy. Ma szansę oswoić lęk, złość czy poczucie osamotnienia. Dobrze dobrana lektura pomoże również oswoić się z nowymi, niepokojącymi dziecko wydarzeniami takimi jak np. przeprowadzka, narodziny rodzeństwa albo zbliżająca się operacją. Książki mogą dostarczyć dzieciom znacznie więcej pocieszenia niż racjonalne tłumaczenie dorosłych. Wraz z empatycznym wsparciem opiekuna, potrafią dodać otuchy i nadziei oraz uporządkować dziecięce myśli. Abyśmy jednak mieli pewność, że książka służy dziecku, rozmawiajmy z nim. Jeśli ono w danym momencie nie ma ochoty na rozmowę, to sami podzielmy się z nim przemyśleniami czy historiami z własnego życia, które są podobne do tych z bajki.

A co jeśli dziecko podczas słuchania bawi się klockami, rysuje, układa puzzle? Masz poczucie, że czytasz sobie albo ścianom w pokoju? Nic bardziej mylnego. Czasem dla małych dzieci usiedzenie w miejscu jest zbyt dużym wyzwaniem i łatwiej jest im skoncentrować się na słuchaniu, kiedy po cichu się bawią. Nie zniechęcaj się więc i czytaj dalej. Dziecko słucha. W ten sposób – nie zmuszając malucha do siedzenia w jednym miejscu i wpatrywania się w książkę, zwiększasz szansę, że w przyszłości samo będzie chętniej czytać. A kiedy czytanie będzie sprawiać radość również Tobie – będziesz zmieniać głosy, intonację, ekscytować się przygodami bohaterów, to dziecko prędzej niż się spodziewasz, przyjdzie do Ciebie i posłucha historii z zainteresowaniem, bez potrzeby skupiania się na innych aktywnościach.

Literatura:

– Aram D., Fine Y., Ziv M. (2013), Enhancing parent-child shared book reading interactions: Promoting references to the book’s plot and socio-cognitive themes, Early Childhood Research Quarterly
– Hutton J., Horowitz-Kraus T., Mendelsohn A. L., DeWitt T., Holland S. K. (2015), Home Reading Environment and Brain Activation in Preschool Children Listening to Stories, Pediatrics
– Protzko J., Aronson J., Blair C. (2013), How to Make a Young Child Smarter: Evidence From the Database of Raising Intelligence, Perspectives on Psychological Science
– Williams S. E., Horst J. S. (2014), Goodnight book: sleep consolidation improves word learning via storybooks, Frontiers Psychology