Gipsowanie jest procedurą mającą na celu wspieranie procesu leczenia oraz poprawę zakresu ruchu pacjentów neurologicznych. Technika ta, choć wydaje się być prosta, w rzeczywistości kryje w sobie szereg niuansów, które determinują jej skuteczność, a od stosującego tę procedurę fizjoterapeuty wymaga szerokiej wiedzy i dużego doświadczenia. Niniejszy tekst ma za zadanie przybliżyć czytelnikom znaczenie gipsowania kończyn w kontekście fizjoterapii, podkreślając jego kluczową rolę w poprawie funkcji i mobilności. Skupimy się na omówieniu mechanizmów działania gipsowania oraz jego wpływie na proces leczenia.

 

Dlaczego gipsowanie jest ważne w fizjoterapii?

Powszechnie uważa się, że gipsowanie kończyn służy wyłącznie stabilizacji złamań, unieruchomieniu i zakazie obciążania gipsowanej kończyny. Nie jest to jednak prawda. Gipsowanie coraz częściej wykorzystuje się w fizjoterapii zwłaszcza wtedy, gdy manualne czy fizykalne metody nie wystarczają do wydłużania i rozluźnienia tkanek. W takiej sytuacji gips pozwala rozciągnąć przykurczone tkanki, zabezpieczyć kończynę w nowym wydłużeniu i utrzymać ją w odpowiedniej pozycji do następnej terapii. Takie działania w szerszej perspektywie pozwalają na zwiększenie zakresu ruchu u Pacjenta. Jednocześnie nie oznacza to, że pacjent pozostaje w bezruchu aż do zdjęcia zabezpieczenia. Jest wręcz przeciwnie – gipsy w fizjoterapii unieruchamiają konkretną partię ciała, pozwalając jednocześnie na pracę nad innymi kluczowymi obszarami. Fizjoterapia może wtedy skupiać się na wyproście kolana, wyproście biodra czy stabilizacji tułowia. Co ważne po zdjęciu gipsu pacjent nadal pozostaje pod opieką fizjoterapeuty. W tym momencie do repertuaru ćwiczeń dochodzi wzmocnienie mięśni po wydłużeniu tkanek.

 

Czemu gipsowanie jest tak istotne w fizjoterapii? Czy nie można otrzymać podobnych rezultatów samymi ćwiczeniami i ortezami? Zdecydowanie nie! Przede wszystkim wynika to z faktu, że trudno utrzymać odpowiednie wydłużenie tkanek przez wymagany do ich rozciągnięcia czas. Pacjent podczas snu nieświadomie będzie przykurczał kończyny, które tym samym zaczną wracać do wcześniejszego zakresu ruchu. Dlaczego w takim razie nie zastosować ortez? W takiej sytuacji wydają się one idealnym rozwiązaniem, które jest mniej inwazyjne niż gipsy. Nie ma jednak gwarancji, że pacjent ich nie zdejmie, zakłócając cały proces leczenia. W przypadku gipsu jest to niemożliwe. Dlatego fizjoterapeuta ma pewność, że kończyna pozostaje w odpowiedniej pozycji przez cały czas trwania terapii. Dodatkową zaletą gipsowania jest to, że w miarę postępu rozciągania tkanek można założyć kolejny gips w nowym zakresie lub w bardziej skorygowanej pozycji kończyny. Trudno byłoby osiągnąć ten efekt ortezami.

 

Efekty gipsowania często są spektakularne, a rezultat potrafi utrzymać się przez długie miesiące, jeśli kończyna po gipsowaniu zabezpieczona zostanie odpowiednio dobraną ortezą. Ponadto gipsowanie jest niezwykle uniwersalne i można je stosować na różne części ciała. Doskonale sprawdzi się na kończyny dolne, na staw skokowy i kolano, ale także na kończyny górne, na nadgarstek czy łokieć.

Gipsowanie w fizjoterapii jest procedurą, która może być stosowana w różnych celach i różnymi technikami, w zależności od potrzeb pacjenta. Wyróżnić można przede wszystkim dwa główne typy gipsowania: seryjne i hamujące, które różnią się zarówno zastosowaniem, jak i efektami, jakie przynoszą.

1. Gipsowanie seryjne stosowane jest w celu stopniowego zwiększania zakresu ruchu w stawach lub korekcji deformacji wynikających z przykurczu mięśni lub innych tkanek miękkich. Technika ta polega na aplikowaniu serii gipsów, gdzie każdy kolejny opatrunek jest zakładany w nieco większym zakresie ruchu lub bardziej skorygowanej pozycji. Dzięki temu, w sposób kontrolowany i bezpieczny dla pacjenta, można stopniowo rozciągać przykurczone tkanki, co prowadzi do poprawy zakresu ruchu i ustawienia kończyny. Gipsowanie seryjne może być stosowane u pacjentów z przykurczami mięśniowymi, deformacjami kończyn, jak również u dzieci z porażeniem mózgowym, aby wspierać ich rozwój ruchowy.
2. Gipsowanie hamujące ma na celu zmniejszenie napięcia mięśniowego, które w przebiegu choroby neurologicznej często jest wzmożone i może prowadzić do ograniczenia ruchomości i sztywności. Patologiczne napięcie mięśniowe jest charakterystyczne dla niektórych schorzeń neurologicznych, na przykład po udarze mózgu czy w przypadku dzieci z porażeniem mózgowym. Gipsowanie hamujące stabilizuje i unieruchamia wybrane partie ciała w określonej pozycji, pozwalając na pracę z innymi, obszarami ciała. Dzięki takiej terapii pacjenci uczą się lepiej kontrolować swoje ruchy, co przyczynia się do poprawy funkcjonowania w codziennym życiu.

Podsumowanie

Gipsowanie w fizjoterapii jest znaczącą i wszechstronną procedurą wspierającą ortopedię dziecięcą, która zarówno jak stabilizacja złamań przez lekarza wymaga od stosującego wiedzy i doświadczenia. Ma ona szerokie zastosowanie, od stopniowego zwiększania zakresu ruchu w stawach, przez korygowanie deformacji oraz obniżenie patologicznego napięcia mięśniowego, aż po poprawę wzorców ruchowych dzięki połączeniu z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami. Gipsowanie seryjne i hamujące to techniki, które stosowane na bazie szerokiej wiedzy i doświadczenia fizjoterapeuty oraz zgodnie z potrzebami pacjenta, mogą przynieść spektakularne efekty w poprawie mobilności i funkcji, przyczyniając się do znacznego polepszenia jakości życia osób dotkniętych różnorodnymi schorzeniami.